MANIPULACJA- MIT NASTAWIANIA

Manipulacje zaliczane są do strukturalnych technik stawowych wykorzystywanych w terapii manualnej. W odróżnieniu od manipulacji ortopedycznych nie mają na celu repozycji przemieszczeń w obrębie narządów ruchu, ale celem jest uwolnienie zablokowanego stawu przez specyficzną stymulację bariery ruchowej. Manipulacje polegają na zastosowaniu technik o dużej szybkości wykonanego ruchu i małej amplitudzie przy odpowiednim ustawieniu stawu. W literaturze można znaleźć synonimy nazw tych technik takie jak: mobilizacje z impulsem; mobilizacje z pchnięciem końcowym; techniki szybkich pchnięć [1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13]. Cechą charakterystyczną tych technik jest zastosowanie pchnięcia manipulacyjnego (thrust), które ma przywrócić prawidłowe funkcjonowanie stawu. Prawidłowo wykonany zabieg manipulacji wg Neumann’a charakteryzuje się następującymi elementami [9]:
1) odpowiednie ułożenie pacjenta,
2) precyzyjne ustawienie stawu w krańcowej pozycji zablokowania,
3) wprowadzenie parametru, bądź parametrów napinających tkanki- tzw. napięcie testowe,
4) rozluźnienie pacjenta,
5) manipulacja poprzez właściwie ukierunkowane pchnięcie,
6) testy kontrolne po zabiegu.

Właściwe ułożenie pacjenta charakteryzuje bezbolesna pozycja wyjściowa do zabiegu. Wprowadzając określone parametry ruchowe ustawia się stawy leżące powyżej i poniżej zablokowania w charakterystycznych pozycjach. Jest to tzw. ryglowanie. Dzięki takiemu ustawieniu chronione są zdrowe odcinki kręgosłupa, a siła impulsu oddziałuje głównie na zablokowany staw. Odpowiedni chwyt terapeuty pozwala kontrolować ustawienie stawów i przebieg zabiegu. Pojawienie się bólu w trakcie wstępnego napięcia testowego, lub innych nieprzyjemnych wrażeń np. zawroty głowy, jest sygnałem do przerwania zabiegu. Manipulacje można wykonać w kierunku zablokowania stawu, lub w kierunku przeciwnym. W każdym przypadku stosowanie tych technik nie może sprawiać pacjentowi bólu. Pchnięcie manipulacyjne musi być wykonane w położeniu krańcowym stawu, przy wybranym luzie tkankowym. Przykładana siła niż może być zbyt duża, a zakres ruchu nie może przekroczyć nigdy granicy anatomicznej [5,8,9,10,11]. Po każdym zabiegu należy wykonać testy kontrolne by sprawdzić poprawność wykonanego
zabiegu.

Zabiegi manipulacji nie mają nic wspólnego z tzw. „nastawianiem”, „ustawianiem”, „wstawianiem dysku” itp. Charakterystyczny odgłos określany mianem „trzasku , „kliknięcia”, „strzelenia”, może towarzyszyć uruchomieniu zablokowanego stawu. Należy podkreślić, iż odgłos ten nie jest wyznacznikiem prawidłowo wykonanego zabiegu, a jego brak nie świadczy o nieskuteczności wykonanej terapii. Po dobrze przeprowadzonym zabiegu od razu powraca prawidłowa ruchomość w stawie oraz ustępuje odruchowe wzmożone napięcie mięśni[4,8]. Często cała terapia manualna jest błędnie utożsamiana tylko z tą techniką. Wykonywanie tego typu zabiegów przez różnego rodzaju „kręgarzy”, „znachorów” i innych niewykwalifikowanych „czarodziejów” zniekształca prawdziwy obraz terapii manualnej budząc przy tym uzasadniony niepokój świata lekarskiego. Przed stosowaniem tych technik zawsze należy dokładnie zebrać wywiad oraz przeprowadzić badanie fizjoterapeutyczne wykluczając przeciwwskazania. Manipulacje często poprzedzone są technikami mobilizacyjnymi stawów, tkanek miękkich, lub specyficznymi formami masażu.
Opracował: mgr Paweł Kasprzak
BIBLIOGRAFIA
Piśmiennictwo
1. Arkuszewski Z. Podręcznik medycyny manualnej. Atlas zabiegów- kręgosłup szyjny. Wydawnictwo Elipsa-Jaim. Kraków 2001.
2. Arkuszewski Z. Podręcznik medycyny manualnej. Atlas zabiegów- miednica, kręgosłup lędźwiowy, kręgosłup piersiowy, żebra. Wydawnictwo Elipsa-Jaim, Kraków 2001.
3. Dobrogowski J., Wordliczek J. Medycyna bólu. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2005.
4. Hartman L. Podręcznik technik osteopatycznych w leczeniu manualnym kręgosłupa i stawów obwodowych. Wydawnictwo ZL Natura. Kielce 1999.
5. Janiszewski M., Gworys K., Błaszczyk A. Manipulacje w praktyce lekarskiej. Medycyna Manualna 2003. Tom VI,I nr 3 i 4, 58-61.
6. Kraus J., Evjenth O., Crenighton D. Translatoric Spinal Manipulation for physical Therapists. OPTP 2006, U.S.A., distributed by www.optp.com.
7. D Kwolek A. Rehabilitacja Medyczna Tom 2, Rehabilitacja Kliniczna. Wydawnictwo Urban & Partner Wrocław 2003.
8. Lewit K. Terapia manualna w rehabilitacji chorób narządu ruchu Wydawnictwo ZL Natura. Kielce 1999.
9. Neumann H.D. Medycyna manualna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 1992.
10. Nowotny J. Podstawy Fizjoterapii podręcznik dla studentów AWF cz.2. Katowice 2000.
11. Stodolny J. Choroba przeciążeniowa kręgosłupa. Wydawnictwo ZL Natura, Kielce.

Strony internetowe
12. Neurofizjologiczne podstawy technik osteopatycznych,
13. Podstawowe pojęcia w osteopatii,